Günümüz iş dünyasında, işletmelerin finansal performanslarını değerlendirmek ve karşılaştırmak için kullanılan çeşitli finansal göstergeler bulunmaktadır. Bu göstergeler arasında en yaygın ve önemli olanlardan biri de FAVÖK olarak bilinen Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kar’dır. FAVÖK, işletmenin operasyonel performansını ölçmek ve farklı sektörlerdeki şirketlerin karşılaştırılmasını kolaylaştırmak için kullanılır. Özellikle yatırımcılar, analistler ve kredi veren kurumlar, şirketlerin finansal durumunu değerlendirirken FAVÖK rakamlarına büyük önem verirler. Çünkü FAVÖK, işletmenin finansman ve vergi yükümlülükleri gibi işletmenin kontrolü dışındaki faktörlerden bağımsız olarak, esas faaliyetlerinden ne kadar kar elde ettiğini gösterir.
Bu yazıda, FAVÖK kavramını detaylı bir şekilde ele alarak, işletmelerin finansal analizlerinde nasıl kullanıldığını ve bu göstergeyi daha iyi anlamanızı sağlayacak bilgileri sunacağız. Ayrıca FAVÖK’ün nasıl hesaplandığını, nasıl yorumlanması gerektiğini, FAVÖK marjının ne olduğunu ve FAVÖK ile FVÖK arasındaki farkları inceleyeceğiz. Eğer siz de işletmenizin finansal performansını değerlendirmek veya yatırım yapmayı düşündüğünüz şirketlerin gerçek karlılığını anlamak istiyorsanız, bu rehber sizin için önemli bir kaynak olacaktır.
FAVÖK Nedir?
FAVÖK (Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kar), bir işletmenin temel faaliyetlerinden elde ettiği kazancı, finansman maliyetleri, vergi yükümlülükleri ve amortisman giderleri gibi işletmenin kontrolü dışındaki faktörleri göz ardı ederek gösteren bir finansal göstergedir.
FAVÖK, işletmenin ana faaliyetlerinden ne kadar kar elde ettiğini ve bu faaliyetlerin ne kadar verimli olduğunu ortaya koyar. Bu sayede, farklı büyüklükteki ve farklı sektörlerdeki şirketlerin performanslarının karşılaştırılması daha kolay hale gelir. FAVÖK, işletmenin operasyonel etkinliğini ölçerken, finansman ve yatırım faaliyetlerinden kaynaklanan etkileri dışarıda bırakır.
FAVÖK hesaplamasında dikkate alınmayan kalemler şunlardır:
- Faiz Giderleri: İşletmenin borçlanma maliyetleri. Faiz giderleri, işletmenin finansman yapısını ve borçluluk düzeyini yansıtır. Ancak FAVÖK hesaplamasında, işletmenin finansman kararlarından bağımsız olarak operasyonel performansı ölçmek için faiz giderleri dışarıda bırakılır.
- Vergiler: İşletmenin vergi yükümlülükleri. Vergi giderleri, işletmenin faaliyet gösterdiği ülkedeki vergi yasalarına ve vergi planlamasına bağlıdır. FAVÖK, vergi giderlerini dışarıda bırakarak işletmenin gerçek operasyonel karlılığını gösterir.
- Amortisman ve Tükenme Payları: Maddi ve maddi olmayan duran varlıkların değer kayıpları. Amortisman giderleri, işletmenin uzun vadeli varlıklarının kullanımından kaynaklanan değer düşüşlerini yansıtır. Ancak bu giderler, nakit çıkışı gerektirmeyen muhasebe kalemleridir. FAVÖK, amortisman giderlerini ekleyerek nakit akışına daha yakın bir karlılık ölçüsü sunar.
Bu kalemlerin hariç tutulması, işletmenin ana faaliyetlerinden elde ettiği gerçek nakit akışını ve karlılığını daha net bir şekilde ortaya koyar. FAVÖK, işletmenin operasyonel verimliliğini ve nakit üretme kapasitesini değerlendirmek için ideal bir göstergedir.
FAVÖK Hesaplaması Nasıl Yapılır?
FAVÖK hesaplaması, işletmenin gelir tablosundaki belirli kalemlerin toplanması veya çıkarılması yoluyla yapılır. FAVÖK’ü hesaplamak için birden fazla yöntem bulunur. En yaygın kullanılan yöntemler şunlardır:
Yöntem 1: Net Kardan Hareketle Hesaplama
Bu yöntemde, işletmenin net karına belirli giderler eklenerek FAVÖK hesaplanır.
Adımlar:
- Net Kar veya Zararı Bulun: İşletmenin belirli bir dönem için net karını veya zararını belirleyin. Bu bilgi genellikle gelir tablosunun en alt satırında yer alır.
- Faiz Giderlerini Ekleyin: Net kara, işletmenin aynı dönemde ödediği faiz giderlerini ekleyin. Faiz giderleri, işletmenin finansman maliyetlerini temsil eder.
- Vergi Giderlerini Ekleyin: Net kara, dönem içinde ödenen veya tahakkuk eden vergi giderlerini ekleyin. Vergi giderleri, işletmenin karı üzerinden ödediği vergileri içerir.
- Amortisman ve İtfa Giderlerini Ekleyin: Son olarak, net kara amortisman ve itfa (tükenme payı) giderlerini ekleyin. Bu giderler, işletmenin maddi ve maddi olmayan duran varlıklarının değer kayıplarını temsil eder.
Formül:
FAVÖK = Net Kar + Faiz Giderleri + Vergi Giderleri + Amortisman ve İtfa Giderleri
Yöntem 2: Faaliyet Karından Hareketle Hesaplama
Bu yöntemde, işletmenin faaliyet karına amortisman ve itfa giderleri eklenerek FAVÖK hesaplanır.
Adımlar:
- Faaliyet Karını (FVÖK) Bulun: Gelir tablosunda yer alan faaliyet karını belirleyin. Faaliyet karı, brüt kardan faaliyet giderlerinin çıkarılmasıyla elde edilir.
- Amortisman ve İtfa Giderlerini Ekleyin: Faaliyet karına, dönem içinde gerçekleşen amortisman ve itfa giderlerini ekleyin.
Formül:
FAVÖK = Faaliyet Karı + Amortisman ve İtfa Giderleri
Yöntem 3: Brüt Kar ve Giderlerden Hareketle Hesaplama
Bu yöntem, daha detaylı bir hesaplama yapmak isteyenler için uygundur.
Adımlar:
- Brüt Karı Bulun: Satış gelirlerinden satılan malların maliyetini çıkararak brüt karı hesaplayın.
- Faaliyet Giderlerini Çıkarın: Brüt kardan, amortisman ve itfa giderleri hariç olmak üzere tüm faaliyet giderlerini çıkarın.
- Amortisman ve İtfa Giderlerini Ekleyin: Elde ettiğiniz sonuca amortisman ve itfa giderlerini ekleyin.
Not: Bu yöntem, gelir tablosunda detaylı gider kalemlerine erişiminiz varsa kullanılabilir.
Hesaplama Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Doğru Verilerin Kullanılması: Gelir tablosundaki rakamların doğru ve güncel olduğundan emin olun.
- Tek Seferlik ve Olağandışı Giderler: FAVÖK hesaplamasında, işletmenin olağandışı veya tek seferlik giderleri hariç tutmak isteyebilirsiniz. Bu giderler, işletmenin normal operasyonel performansını yansıtmayabilir.
- Nakit Akışı ile Karıştırılmamalı: FAVÖK, nakit akışını tam olarak yansıtmaz. Çünkü işletme sermayesi değişiklikleri ve sermaye harcamaları gibi nakit akışını etkileyen kalemler FAVÖK’e dahil değildir.
Örnek Hesaplama
Bir işletmenin 2023 yılı için gelir tablosu aşağıdaki gibidir:
- Net Kar: 100,000 TL
- Faiz Giderleri: 20,000 TL
- Vergi Giderleri: 30,000 TL
- Amortisman ve İtfa Giderleri: 50,000 TL
FAVÖK hesaplaması:
FAVÖK = 100,000 TL + 20,000 TL + 30,000 TL + 50,000 TL = 200,000 TL
Alternatif olarak, faaliyet karından hareketle hesaplama yapalım:
- Faaliyet Karı (FVÖK): Net Kar + Faiz Giderleri + Vergi Giderleri = 100,000 TL + 20,000 TL + 30,000 TL = 150,000 TL
- FAVÖK = Faaliyet Karı + Amortisman ve İtfa Giderleri = 150,000 TL + 50,000 TL = 200,000 TL
Bu sonuç, işletmenin temel faaliyetlerinden elde ettiği karlılığı gösterir.
FAVÖK Nasıl Yorumlanır?
FAVÖK, işletmenin operasyonel performansını değerlendirmek için önemli bir göstergedir. Ancak, FAVÖK değerinin tek başına yorumlanması yanıltıcı olabilir. Bu nedenle, FAVÖK’ün nasıl yorumlanacağına dair bazı önemli noktalar şunlardır:
1. İşletmenin Operasyonel Verimliliğini Gösterir
Yüksek bir FAVÖK değeri, işletmenin temel faaliyetlerinden elde ettiği karlılığın yüksek olduğunu gösterir. Bu durum, işletmenin maliyetlerini etkin bir şekilde yönettiğini ve gelirlerini artırdığını işaret eder.
2. Sektör ve Rakiplerle Karşılaştırma Yapılmalıdır
FAVÖK değerini yorumlarken, işletmenin faaliyet gösterdiği sektörün ortalamaları ve rakip şirketlerin FAVÖK değerleri ile karşılaştırma yapmak önemlidir. Bu sayede, işletmenin sektördeki konumu ve rekabet gücü daha iyi anlaşılabilir.
3. FAVÖK’ün Artış ve Azalış Trendleri İzlenmelidir
Zaman içindeki FAVÖK değişimleri, işletmenin performans trendlerini gösterir. Artan bir FAVÖK değeri, işletmenin operasyonel verimliliğinin ve karlılığının arttığını gösterirken, azalan bir FAVÖK değeri, potansiyel sorunlara işaret edebilir.
4. FAVÖK, Nakit Akışını Tam Olarak Yansıtmaz
FAVÖK, işletmenin operasyonel karlılığını gösterse de, gerçek nakit akışını tam olarak yansıtmaz. Çünkü FAVÖK hesaplamasında, işletmenin sermaye harcamaları, borç ödemeleri ve işletme sermayesi değişimleri dikkate alınmaz. Bu nedenle, işletmenin gerçek finansal durumunu değerlendirmek için nakit akış tablolarının da incelenmesi gereklidir.
5. Finansman ve Vergi Yapısının Etkisini Göz Ardı Eder
FAVÖK, faiz ve vergi giderlerini dışarıda bıraktığı için, işletmenin borçluluk düzeyini ve vergi planlamasını değerlendirmez. Yüksek borçlu bir şirketin FAVÖK’ü yüksek olsa bile finansman maliyetleri nedeniyle net karı düşük olabilir.
6. Tek Seferlik Gelir ve Giderlere Dikkat Edilmelidir
FAVÖK hesaplamasında, işletmenin normal operasyonel faaliyetleri dışında gerçekleşen tek seferlik veya olağandışı gelir ve giderler hariç tutulmalıdır. Aksi takdirde, FAVÖK değeri işletmenin gerçek operasyonel performansını yansıtmayabilir.
FAVÖK Marjı Nedir?
FAVÖK marjı, işletmenin FAVÖK değerinin satış gelirlerine oranını gösteren bir karlılık ölçütüdür. Bu oran, işletmenin satışlarından elde ettiği gelirin ne kadarının operasyonel karlılığa dönüştüğünü gösterir.
FAVÖK Marjı Formülü:
FAVÖK Marjı (%) = (FAVÖK / Satış Gelirleri) x 100
FAVÖK Marjının Yorumlanması
Yüksek bir FAVÖK marjı, işletmenin satışlarından elde ettiği gelirin büyük bir kısmının operasyonel kar olarak kaldığını gösterir. Bu durum, işletmenin maliyetlerini etkin bir şekilde yönettiğini ve fiyatlandırma stratejilerinin başarılı olduğunu işaret eder.
FAVÖK marjını yorumlarken, aşağıdaki noktalar dikkate alınmalıdır:
- Sektör Karşılaştırması: FAVÖK marjını sektördeki diğer şirketlerle ve sektör ortalamalarıyla karşılaştırmak, işletmenin performansını değerlendirmek için önemlidir.
- Zaman İçindeki Değişimler: FAVÖK marjının yıllar içindeki artış veya azalış trendleri, işletmenin operasyonel verimliliğinin nasıl değiştiğini gösterir.
- Diğer Finansal Göstergelerle Birlikte Değerlendirme: FAVÖK marjı, tek başına işletmenin finansal sağlığını tam olarak yansıtmayabilir. Bu nedenle, net kar marjı, brüt kar marjı ve nakit akışları gibi diğer finansal göstergelerle birlikte değerlendirilmelidir.
Örnek Hesaplama
Bir işletmenin yıllık satış geliri 1,000,000 TL ve FAVÖK değeri 200,000 TL olsun.
FAVÖK Marjı (%) = (200,000 TL / 1,000,000 TL) x 100 = %20
Bu sonuç, işletmenin satış gelirlerinin %20’sinin operasyonel kar olarak kaldığını gösterir.
FD/FAVÖK Nedir?
FD/FAVÖK, bir şirketin Firma Değeri (FD)’nin FAVÖK değerine bölünmesiyle elde edilen bir finansal çarpandır. Firma Değeri, şirketin piyasa değeri ile net borçlarının toplamıdır ve şirketin toplam değerini temsil eder. FD/FAVÖK oranı, şirketin değerlemesinde kullanılan önemli bir göstergedir ve yatırımcılar tarafından sıkça kullanılır.
FD/FAVÖK Formülü:
FD/FAVÖK = Firma Değeri / FAVÖK
Firma Değeri (FD) Nasıl Hesaplanır?
Firma Değeri, şirketin toplam değerini ifade eder ve aşağıdaki şekilde hesaplanır:
Firma Değeri = Piyasa Değeri + Net Borçlar
- Piyasa Değeri: Şirketin hisse senetlerinin toplam piyasa değeridir. Hisse fiyatı ile toplam hisse sayısının çarpımı ile bulunur.
- Net Borçlar: Şirketin toplam borçlarından nakit ve nakit benzeri varlıkların çıkarılmasıyla elde edilir.
FD/FAVÖK Oranının Yorumlanması
FD/FAVÖK oranı, şirketin değerinin operasyonel karına oranını gösterir. Bu oran, yatırımcıların şirketin ne kadar sürede kendini amorti edeceğini veya yatırımın geri dönüş süresini değerlendirmelerine yardımcı olur.
FD/FAVÖK oranını yorumlarken şu noktalar dikkate alınmalıdır:
- Düşük FD/FAVÖK Oranı: Şirketin değerinin, operasyonel karına göre düşük olduğunu gösterir. Bu durum, şirketin potansiyel olarak değerinin altında fiyatlandığını veya yatırım için cazip olabileceğini işaret edebilir.
- Yüksek FD/FAVÖK Oranı: Şirketin değerinin, operasyonel karına göre yüksek olduğunu gösterir. Bu durumda, şirketin değerinin üzerinde fiyatlandığı veya yatırım riskinin daha yüksek olduğu düşünülebilir.
FD/FAVÖK Oranının Kullanımı
Yatırımcılar ve analistler, FD/FAVÖK oranını kullanarak farklı şirketleri karşılaştırabilir ve sektör ortalamalarına göre değerlendirmeler yapabilir. Ayrıca, şirketin geçmiş dönem FD/FAVÖK oranları incelenerek, değerlemede bir trend analizi yapılabilir.
Örnek Hesaplama
Bir şirketin piyasa değeri 500 milyon TL, net borçları 100 milyon TL ve FAVÖK değeri 100 milyon TL olsun.
Firma Değeri = 500 milyon TL + 100 milyon TL = 600 milyon TL
FD/FAVÖK = 600 milyon TL / 100 milyon TL = 6
Bu sonuç, şirketin firma değerinin FAVÖK’ünün 6 katı olduğunu gösterir.
FAVÖK ve FVÖK Arasındaki Fark Nedir?
FAVÖK (Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kar) ve FVÖK (Faiz ve Vergi Öncesi Kar), işletmenin karlılığını ölçmek için kullanılan iki farklı finansal göstergedir. Her ikisi de işletmenin operasyonel performansını değerlendirmeye yardımcı olur, ancak aralarında bazı önemli farklar vardır.
FVÖK (Faiz ve Vergi Öncesi Kar) Nedir?
FVÖK, İngilizce’de EBIT (Earnings Before Interest and Taxes) olarak bilinir. FVÖK, işletmenin faiz ve vergi giderleri öncesindeki karını gösterir. FVÖK, işletmenin ana faaliyetlerinden elde ettiği karı, finansman maliyetleri ve vergi yükümlülükleri hariç tutarak ölçer.
FVÖK Formülü:
FVÖK = Net Kar + Faiz Giderleri + Vergi Giderleri
FAVÖK ve FVÖK Arasındaki Temel Fark
FAVÖK ve FVÖK arasındaki temel fark, amortisman ve itfa giderlerinin hesaba katılıp katılmamasıdır:
- FAVÖK: Amortisman ve itfa giderlerini ekleyerek, bu giderleri göz ardı eder. Bu sayede, işletmenin nakit akışına daha yakın bir karlılık ölçütü sunar.
- FVÖK: Amortisman ve itfa giderlerini hesaba katar, ancak faiz ve vergi giderlerini dışarıda bırakır.
Karşılaştırma Tablosu
Öğe | FAVÖK | FVÖK |
Net Kar | Dahil | Dahil |
Faiz Giderleri | Eklenir | Eklenir |
Vergi Giderleri | Eklenir | Eklenir |
Amortisman ve İtfa Giderleri | Eklenir | Dahil |
Yorumlama Açısından Farklar
FAVÖK, işletmenin nakit akışına daha yakın bir gösterge sunarken, FVÖK, amortisman ve itfa giderlerini dikkate aldığı için işletmenin varlıklarının değer kaybını yansıtır. Bu nedenle:
- FAVÖK: Nakit akışı odaklı değerlendirmeler ve işletmenin operasyonel verimliliğinin nakit bazlı analizi için kullanılır.
- FVÖK: İşletmenin varlıklarının amortismanını ve itfa paylarını dikkate alarak, faaliyet karlılığının daha kapsamlı bir analizini sağlar.
Hangi Durumlarda Hangi Gösterge Kullanılmalı?
İşletmenin analizinde hangi göstergenin kullanılacağı, değerlendirme amacına bağlıdır:
- Nakit Akışı Analizi: Nakit akışını ve işletmenin borç ödeme kapasitesini değerlendirmek istiyorsanız, FAVÖK daha uygun bir göstergedir.
- Varlık Verimliliği: İşletmenin varlıklarının ne kadar verimli kullanıldığını ve faaliyet karlılığını analiz etmek istiyorsanız, FVÖK kullanmanız daha doğru olacaktır.
FAVÖK Hesaplama Formülü Nedir?
FAVÖK hesaplaması, işletmenin net karına belirli giderlerin eklenmesiyle yapılır. FAVÖK hesaplamak için kullanılan temel formül aşağıdaki gibidir:
FAVÖK = Net Kar + Faiz Giderleri + Vergi Giderleri + Amortisman ve İtfa Giderleri
Formülün Açıklaması
- Net Kar: İşletmenin tüm gelir ve giderlerini dikkate aldıktan sonra elde ettiği kar veya zarar.
- Faiz Giderleri: İşletmenin borçları nedeniyle ödediği faizler.
- Vergi Giderleri: İşletmenin karı üzerinden ödediği vergiler.
- Amortisman ve İtfa Giderleri: Maddi ve maddi olmayan duran varlıkların değer kayıpları.
Alternatif Hesaplama Yöntemi
Bazı durumlarda, FAVÖK aşağıdaki şekilde de hesaplanabilir:
FAVÖK = Faaliyet Karı + Amortisman ve İtfa Giderleri
Bu formülde, faaliyet karı (FVÖK) kullanılır ve amortisman ve itfa giderleri eklenir.
Örnek Hesaplama
Bir işletmenin gelir tablosu aşağıdaki gibidir:
- Net Satışlar: 500,000 TL
- Satılan Malların Maliyeti: 300,000 TL
- Brüt Kar: 200,000 TL
- Faaliyet Giderleri: 50,000 TL
- Amortisman Giderleri: 20,000 TL
- Faaliyet Karı (FVÖK): 130,000 TL
- Faiz Giderleri: 10,000 TL
- Vergi Giderleri: 30,000 TL
- Net Kar: 90,000 TL
FAVÖK hesaplaması:
FAVÖK = Net Kar + Faiz Giderleri + Vergi Giderleri + Amortisman Giderleri
FAVÖK = 90,000 TL + 10,000 TL + 30,000 TL + 20,000 TL = 150,000 TL
Alternatif olarak:
FAVÖK = Faaliyet Karı + Amortisman Giderleri
FAVÖK = 130,000 TL + 20,000 TL = 150,000 TL
FAVÖK (Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kar), işletmelerin operasyonel performansını ve karlılığını değerlendirmek için önemli bir finansal göstergedir. FAVÖK, işletmenin temel faaliyetlerinden elde ettiği karı, finansman ve yatırım faaliyetlerinden kaynaklanan etkileri dışarıda bırakarak gösterir. Bu sayede, farklı sektörlerdeki ve büyüklükteki şirketlerin karşılaştırılması daha kolay hale gelir.
İşletmenizin finansal performansını daha iyi anlamak ve sektörünüzdeki rekabet gücünüzü değerlendirmek için FAVÖK ve diğer finansal göstergeleri düzenli olarak analiz etmeniz faydalı olacaktır. Unutmayın ki, uzmanlar tarafından onaylanmış sağlıklı finansal analizler, işletmenizin geleceği için stratejik kararlar almanıza ve sürdürülebilir bir başarı elde etmenize yardımcı olur.
Bu içeriklerimiz de ilginizi çekebilir:
Gelir Gider Tablosu Nedir? Nasıl Hazırlanır?
e-Defter Nedir? e-Defter Kimler için Zorunlu (2024)
Tevkifatlı Fatura Nedir? Tevkifat Oranları (2024)